Niesłuszne zwolnienia z pracy

W przypadku zwolnienia z pracy należy zastanowić się czy pracodawca działał zgodnie z prawem i czy przypadkiem nie naruszył przysługujących Państwu uprawnień pracowniczych?

Często zdarza się, że pracodawcy zwalniają pracowników, którzy korzystają lub też dopiero pragną skorzystać z przysługujących im uprawnień pracowniczych. Takie zwolnienia są uważane za niesłuszne i niezgodne z prawem. Każdy pracodawca ma bowiem obowiązek przestrzegać uprawnień względem zatrudnionych przez siebie osób. Do najważniejszych uprawnień osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę należą: płaca minimalna, płatny urlop, przerwy na odpoczynek, maksymalny 48- godzinny tygodniowy czas pracy (chyba że zgodzimy się pisemnie na dłuższy), zasiłek chorobowy, odprawa z tytułu zwolnienia, minimalny okres wypowiedzenia, elastyczny czas pracy dla osób, które z różnych powodów nie mogą wykonywać swoich funkcji w pełnym wymiarze godzin. Ponadto prawo chroni pracowników przed bezprawnymi potrąceniami wynagrodzenia, dyskryminacją, a przede wszystkim przed nieuzasadnionym zwolnieniem.

By móc wykluczyć podejrzenie o niesprawiedliwe zwolnienie z miejsca pracy, należy wiedzieć, jakie powody decydują o uzasadnionym zwolnieniu. Należą do nich między innymi: brak kompetencji i umiejętności względem wykonywania powierzonych zadań (pracodawca musi dać podwładnemu szansę na poprawę, w innym przypadku zwolnienie będzie niesprawiedliwe), wydalenie z powodu nieobecności w miejscu pracy spowodowanej długim chorobowym bądź też częstotliwością okresów chorobowych (pracodawca powinien dać wcześniej pracownikowi ostrzeżenie), nieodpowiednie zachowanie (musi to być jednak na tyle nieakceptowalne zachowanie, by Sąd nie uznał go za zbyt słaby powód do zwolnienia), redukcja etatów (pracodawca musi udowodnić, iż kierował się słusznymi powodami wybierając osoby do redukcji etatów).

Niesprawiedliwe zwolnienia mają miejsce głównie wtedy, kiedy pracodawcy nie chcą przestrzegać praw posiadanych przez pracowników. Nierzadko dochodzi do ich łamania. O niesprawiedliwym zwolnieniu możemy mówić, wówczas gdy pracodawca:

• nie przedstawił ku temu słusznego i sprawiedliwego powodu (np. nie można było niczego zarzucić wykonywanej przez Państwa pracy)
• nie wręczył Państwu wypowiedzenia zgodnego z procedurą zwalniania bądź też nie przestrzegał wszystkich etapów procesu zwalniania obowiązujących w firmie, zgodnych  prawem pracy
• nie przeprowadził prawidłowo procedury dyscyplinarnej jeśli zostali Państwo zwolnieni dyscyplinarnie
   

 
Duże prawdopodobieństwo niesprawiedliwego zwolnienia istnieje także gdy do zwolnienia doszło kiedy pracownik:

• poprosił o elastyczne godziny pracy
• odmówił zrezygnowania ze swoich praw, normujących czas pracy
• przystąpił do związków zawodowych
• wziął udział w legalnej akcji protestacyjnej, która trwała 12 tygodni lub mniej
• poprosił o urlop macierzyński lub tacierzynski
• był na urlopie macierzyńskim, tacierzynskim, adopcyjnym, do którego miał prawo
• poprosił o czas wolny z powodu badań związanych z ciążą lub procedurą adopcyjną
• został zmuszony do przejścia na emeryturę

Należy pamiętać o tym, iż istnieją także przypadki gdy pracownik może ubiegać się o odszkodowanie z tytułu niesprawiedliwego zwolnienia z miejsca pracy pomimo, iż pracował on krócej niż dwa lata – są to tak zwane automatyczne powody niesprawiedliwego zwolnienia (Automatically unfair dismissal). Obejmują one m.in:

• zwolnienie z powodu ciąży
• zgłoszenie zastrzeżeń względem bezpieczeństwa pracy
• odmówienie wykonania czynności, które łamałyby Regulamin Czasu Pracy
• ujawnienie poufnych informacji o pracowniku osobom trzecim
• domaganie się swoich praw związanych z procedurą dyscyplinarną
• odmówienie pracy w niedziele jeśli podejmują Państwo pracę w sklepie
   

Jeśli zostali Państwo zwolnieni z pracy i uważają, iż było ono niesprawiedliwe, mają wówczas Państwo prawo wnieść sprawę do Sądu pracy. Jednakże zanim to nastąpi należy spełnić kilka niezbędnych warunków. Skargę do Sądu pracy mogą wnieść tylko pracownicy („employee”), natomiast prawo to nie dotyczy osób zatrudnionych („worker”). Różnica ta wynika z rodzaju zatrudnienia, pierwsi pracują regularnie na podstawie umowy o pracę, drudzy dorywczo bądź na zlecenie, otrzymując pensję po wykonaniu określonego zadania. Jednym z dodatkowych przywilejów pracownika jest ochrona przed nieuzasadnionym zwolnieniem.

Aby móc złożyć wniosek do Sądu pracy, oprócz konieczności zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, należy spełniać także inny warunek. Jeżeli zostali Państwo zatrudnieni przed 6 kwietnia 2012 roku, wówczas wymagany jest od Państwa okres co najmniej rocznego zatrudnienia u danego pracodawcy. W przypadku gdy rozpoczęli Państwo zatrudnienie po tej dacie – wówczas wymagany jest okres dwuletniego zatrudnienia. Z kolei od 25 czerwca 2013 roku bez względu na staż pracy, każdy pracownik ma prawo wkroczyć na drogę sądową, jeżeli powodem zwolnienia były tzw. automatyczne powody niesprawiedliwego zwolnienia. Ważne jest, aby złożyć wniosek do Trybunału w nieprzekraczalnym terminie trzech miesięcy od daty zwolnienia.